اسفناج يکى از سبزى‌هائى است که بومى ايران بوده به‌همين نام احتمالاً به‌وسيله اعراب به اسپانيا راه يافته و سپس در تمام دنيا انتشار يافته است.
اسفناج با نام علمی Spinacia oleracea از گیاهان بومی ایران است که امروزه کشت و پرورش آن در تمام نقاط جهان انجام میشود. اسفناج گیاهیست یک ساله، دو پایه، روز بلند، گلدار با ساقه و برگهای لطیف که به صورت خام یا پخته مورد استفاده قرار میگیرد. اسفناج محصول فصل خنک است که میتواند تا دمای منفی 7- درجه سانتیگراد را تحمل کند. کشت اسفناج در مناطق گرمسیر در پاییز و در مناطق سردسیر در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام میشود. گرم شدن هوا همراه با طول روز بلند میتواند منجر به گل دادن اسفناج شود که از کیفیت محصول میکاهد. دمای پایین تر از حد نیز باعث افزایش ضخامت برگ میگردد؛ ولی از اندازه، لطافت و نرمی برگ میکاهد.
گياه‌شناسى اسفناج
اسفناج گياهى است با نام علمى .Chenopodiacea Spinacia oleracea L و از اين نظر خويشاوندى نزديکى با چغندرقند دارد. اسفناج به‌عنوان يگ گياه روزبلند به‌شدت تحت‌تأثير طول روز بلند قرار مى‌گيرد، يعنى روزها بلند مى‌شوند. تمايل گياه به ساقه و گل رفتن افزايش مى‌يابد.
ارزش غذایی اسفناج
اسفناج جزء سبزیجات کم کالری محسوب می شود که میتواند باعث کاهش فشار خون، سلامت استخوان ها، تنظیم میزان قند خون، حفاظت از پوست، مو و بینایی شود. اسفناج دارای ویتامین A، B2، B6، C، D، K، E و حاوی منگنز، روی، سلنیوم، بتا کاروتن می باشد.
شرايط اقليمى و خاکى برای کاشت اسفناج
اسفناج نسبت به آب و هوا حساسيت چندانى ندارد و جزء محصولات فصل خنک است. رطوبت کافى هوا و خاک در رشد و نمو و کيفيت اسفناج اثر مثبت دارند. در مناطق خيلى سرد اسفناج زمستانه صدمه مى‌بيند. اسفناج از جمله گياهانى است که داراى ريشه بسيار عميق بوده و همان‌طورى که گفته شد در خاک‌هاى عميق لومى سيلتى تا 1/40 متر نفوذ مى‌کند. بنابراين زمين‌هاى کم عمق و يا زمين‌هاى غيرقابل نفوذ چندان مناسب کاشت اسفناج نمى‌باشند، در زمين‌هاى شنى و سبک اسفناج مى‌رويد ولى محصول کافى نخواهد داد.
کود مخصوص اسفناج
بهتر است کمی قبل از کشت اسفناج، ترکیبی از کمپوست و کود با خاک مخلوط شود .
از آن جهت که اسفناج یک سبزی برگساره ای است؛ کود حاوی نیتروژن میتواند با افزایش سطح برگ و اندام رویشی گیاه باعث بالا رفتن راندمان محصول در شرایط مساعد گردد. استفاده از کودهای نیترات بالا بر روی بستر خاکی میتواند باعث بالا رفتن بیش از حد شوری (EC) و اسیدیته(PH) خاک شود. محلولپاشی میتواند از بروز چنین مشکلی جلوگیری کند. استفاده از کود N-EXTRA سی درصد یا HORTI GROW 30-20-10 به صورت محلول پاشی توصیه میگردد.
در کشت ارگانیک، استفاده از کود و سم به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد؛ یا در برخی موارد اصلا مورد استفاده قرار نمی¬گیرند. برای کشت اسفناج ارگانیک استفاده از کودهای آلی که دارای مقدار بالاتر از معمول نیتروژن باشد توصیه می¬شود. استفاده از ورمی¬کمپوست، کود مرغی، اسیدهای آمینه، هیومیک اسید و جلبک دریایی میتواند در کشت ارگانیک اسفناج به شما کمک کند.
آبیاری اسفناج
به دلیل رشد اسفناج در هوای سرد و معتدل، میزان تبخیر سطح برگ گیاه کاهش پیدا می¬کند ولی آبیاری مناسب میتواند به رشد بهتر و کامل شدن سریعتر دوره کشت کمک کند. باید توجه داشت که مرحله جوانه زنی اسفناج یکی از مراحلی است که نیاز به رطوبت بالا دارد. اسفناج برای رشد بهتر نیاز به نور بسیار زیادی دارد.
تهيه زمين برای کاشت اسفناج
زمين اسفناج بايد کاملاً نرم باشد و بذر کاشته شده به‌خوبى به ذرات خاک بچسبد. بنابراين قبل از کاشت بايد زمين را به‌وسيله ديسک و يا کولتيواتر خوب نرم کرد و بعد از کاشت غلطک زد. فواصل کاشت را بين ۲۵ تا ۳۵ سانتى‌متر در نظر مى‌گيرند مقدار بذر لازم متغير و تابع فواصل کاشت مى‌باشد.
زمان کاشت اسفناج
با توجه به اينکه اسفناج يک گياه روزبلند مى‌باشد کاشت آن بايد در بهار و يا پائيز يعنى در روزهاى کوتاه انجام گيرد. بنابراين بذر اسفناج را در مناطقى که داراى زمستان‌هاى ملايم مى‌باشند مانند نقاط جنوبى ايران به‌تدريج از اواسط پائيز تا اوايل اسفند مى‌کارند. اسفناج بهاره را مى‌توان در اواخر زمستان مثلاً در اسفندماه به مجرد مساعد شدن هوا کاشت. در مورد اسفناج پائيزه يعنى محصولى که بايد در پائيز برداشت شود، نبايد زودتر از اواسط مرداد و ديرتر از اواسط شهريور کاشت، زيرا در صورت اول امکان به‌گل رفتن در طول روز بلند زياد است و در صورت دوم ممکن است به‌موقع قابل برداشت نشود.
روش بذرپاشى اسفناج موقع کاشت
اسفناج را مى‌توان به‌دو صورت دست‌پاش و رديفى با ماشين بذرپاش کشت کرد. در روش دست‌پاش زمين را قبلاً کرت بندى کرده و مقدار ۲۵ تا ۳۰ کيلوگرم بذر در هکتار به‌وسيله دست پاشيده مى‌شود.
بذر اسفناج رقم ویروفلای GSN می تواند پیشنهاد مناسبی برای کشاورزان باشد.
https://www.diyarkesht.com/product-details/spinach-seeds-of-gsn-virus-virus-cultivar/6883
داشت
کوددهى گیاه اسفناج
اسفناج قادر است مقادير زيادى مواد غذائى جذب نمايد. بنابراين در موقع تهيه زمين بايد به‌اندازه کافى از مواد غذائى مختلف با خاک مخلوط نمود. از بين مواد غذائى مختلف کود ازته باعث رشد سريع اسفناج مى‌شود. چون دوره رشد اسفناج کوتاه است بهتر است آن را به محصول قبلى داد، در غير اين‌صورت و در صورت امکان مى‌توان مقدار ۱۰ تا ۱۵ تن در هکتار کود حيوانى کاملاً پوسيده به‌کار برد.
زمان برداشت اسفناج
زمانی که اسفناج به مرحله 5-6 برگی رسید، برداشت انجام میشود. قبل از برداشت محصول زمین را آبیاری کرده پس از کم شدن رطوبت اضافی، اسفناج را به صورت کامل، همراه با ریشه از خاک خارج کرده و به بازار عرضه میکنیم.
آفات و بیماری اسفناج
از بیماریهای رایج اسفناج میتوان به ویروس موزاییک خیار، سفیدک داخلی، پوسیدگی سفید، بیماری آنتراکنوز، بیماری پژمردگی فوزاریومی، بیماری پیتیوم، لکه برگی کلادوسپوریومی اشاره کرد. شته ها، مگس سفید گلخانه و کنه ها از آفات مهم اسفناج محسوب میشود.
منابع :
https://www.beytoote.com/
https://www.irankeshavarzi.com/