در اصطلاح علمی کود اِن پی کا به کودی گفته می شود که به نسبت های مختلف حاوی عناصر ماکرو المنت بسیار ضروری (شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم) بوده و همچنین حاوی مقداری عناصر کمیاب (trace elements) یا میکرو المنت می باشد.

کود کامل NPK

با توجه به هزینه‌های سنگین استفاده از کودها، کشاورزان باید تلاش کنند تا با بررسی کودهای مختلف، انجام آزمون خاک و بنا بر نظر کارشناسان کشاورزی، بهترین کودها را انتخاب نموده و بیشترین بهره‌برداری را از کودهای مصرفی بنمایند، در همین راستا، تولیدکنندگان کودهای کشاورزی تلاش می‌کنند با تولید کودهای کامل کشاورزی، به طور هم‌زمان نیازهای اصلی گیاهان را برطرف نموده و کار را برای کشاورزان آسان‌تر کنند.

در اصطلاح علمی کود ان پی کا  کودی گفته می شود که به نسبت های مختلف حاوی عناصر ماکرو المنت بسیار ضروری (شامل نیتروژن، فسفر و پتاسیم) بوده و همچنین حاوی مقداری عناصر کمیاب (trace elements) یا میکروالمنت می باشد.عناصر ماکرو به آن دسته از مواد مغذی موردنیاز هستند که گیاه در دوره رشد ونمو بیشترین نیاز را به آن ها دارد. بقیه عناصر(مثل بور، منگنز و …) را عناصر میکرو می گویند که گیاه در مقادیر بسیار کمی به آن ها نیاز پیدا می کند. کودهای NPk معمولا مقادیری از عناصر میکرو را هم در ترکیب خود دارند و به همین دلیل به آن ها کود کامل گفته می شود.  در واقع اسم کود اِن پی کا (NPK) از سه حرف اول N= نیتروژن، P= فسفر و K= پتاسیم (نام لاتین کالیوم) گرفته شده است. 

چرا عناصر NPK برای کود اِن پی کا انتخاب شده اند؟

پروسه ی رشد گیاه از نظر علمی شامل سه مرحله است: کاشت، داشت و برداشت. در مرحله ی کاشت گیاه بیشتر به عنصر نیتروژن، در مرحله  ی داشت بیشتر به عنصر فسفر و در مرحله ی برداشت بیشتر به عنصر پتاسیم نیاز دارد، این موضوع بیانگر و پاسخگوی این پرسش است که چرا این عناصر برای کود اِن پی کا انتخاب شده اند و همچنین نشان دهنده ی این امر است که چرا نام NPK یا ترتیب اسمی دیگری برای آن قائل نشده اند. شایان ذکر است که گیاه در هر مرحله ممکن است به مقداری از عناصر ماکرو المنت دیگر نیز نیاز داشته باشد اما به طور معمول بیشتر به عناصر یاد شده در آن مرحله نیازمند است.

ترتیب عناصر(N، P و K) چه اهمیتی دارد؟

ممکن است فکر کنید که چرا به کود NPK ، کود PKN یا KPN گفته نمی شود؟ این ترتیب عناصر که در نام کود آمده بی معنی نیست و در واقع ترتیب اهمیت آن ها را در طول زندگی گیاه نشان می دهد. اگر زندگی گیاه را به سه دوره کاشت، داشت و برداشت تقسیم کنیم گیاه در مرحله کاشت به نیتروژن(N) بیشتر، در مرحله داشت به فسفر(P) بیشتر و در مرحله برداشت به پتاسیم(K) بیشتری نیاز خواهد داشت. البته این مسئله شامل استثناهایی هم می شود. مثلا فسفر می تواند هنگام کاشت به ریشه زایی گیاه کمک کند.

کد سه رقمی کود اِن پی کا به چه معناست؟

تمامی کودها در صنعت کشاورزی حروف اِن پی کا را نشان می دهند به عنوان مثال کودی که دارای کد 10-5-5 می باشد به ترتیب اعداد از چپ به راست نمایانگر درصد عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم می باشند. از این حیث کودهای NPK به دو نوع ساده و کمپلکس تقسیم بندی می شوند. کودی که به عنوان مثال دارای کد 5-5-30 می باشد یعنی تنها دارای 30% نیتروژن بوده و به این نوع کود NPK، ساده می گویند اما به کودی مانند دی آمونیوم فسفات یا DAP با کد 0-46-18 که دارای 18% نیتروژن و46% فسفر است، کود NPKی کمپلکس می گویند.

ضرورت و عملکرد هر عنصر ماکرو برای گیاه

نیتروژن

این عنصر به رشد شاخ و برگ گیاه کمک می کند و باعث می شود بذر گیاه سریع تر جوانه بزند. نیتروژن همچنین باعث افزایش کیفیت محصول می شود و فتوسنتز گیاه را افزایش می دهد. یکی از علائمی که به شما نشان می دهد گیاهتان با کمبود نیتروژن مواجه است، تغییر رنگ برگ هاست. در صورت مشاهده این علامت بهتر است به گیاه کود NPK با درصد نیتروژن بالا بدهید.

فسفر

کود فسفر به ریشه زایی، تولید شکوفه و گل و همچنین مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی کمک می کند. اگر به هر دلیلی به گیاهتان شوک وارد شد برای مقابله با استرس گیاه می توانید به آن کود فسفردار بدهید. از علائم کمبود فسفر کوچک شدن برگ ها و جوانه های انتهایی گیاه است.

پتاسیم

این عنصر به افزایش کیفیت گل و میوه گیاه کمک می کند. همچنین با افزایش تولید پروتئین ها باعث بهبود کیفیت میوه و بزرگ شدن اندازه آن هم می شود. یک کاربرد دیگر پتاسیم کاهش ابتلای گیاه به بیماری ها و آفات است. زرد شدن و تغییر رنگ برگ های گیاه یکی از علائمی است که نشان می دهد گیاه شما با کمبود عنصر پتاسیم روبه روست.

فرایند تولید کود اِن پی کا

پروسه ی تولید این نوع کود، فرایند مخلوط کردن و گرانول سازی است. در فرایند تولید این نوع کود، در مرحله ی اول، مواد اولیه ی هر عنصر سازنده یعنی سولفات آمونیوم، سولفات پتاسیم و فسفات آمونیوم را با آسیاب کردن به ذرات ریز تبدیل کرده و در مرحله ی بعدی با نسبت هایی که طبق فرمولاسیون کود معین گردیده، از طریق قیف مخصوص خوراک دهنده، وارد سیستم می کنند. سیستم مذکور، بخش گرانول سازی است. در این بخش، مخلوطی که از فرایند قبلی تولید شده در دستگاه گرانول ساز، گرم شده که این حرارت سبب می شود تا این ترکیبات به صورت نسبی ذوب شده و چسبنده شوند. سپس با حرکت همزن ها، گرانول های با سایز مختلف تولید و سپس گرانول ها در سیستم خشک کن و تحت هوای سرد، تشکیل و سایز مشخص پیدا می کنند. آخرین مرحله نیز بسته بندی کود اِن پی کای آماده شده می باشد.

انواع کود NPK

سه عددی که در عنوان کودهای npk می آید نشان دهنده ارزش سه عنصر ماکرو(n،p و k) برای گیاه است. عددی که بیشترین مقدار را دارد نشان دهنده عنصر ماکذویی است که درصد بیشتری از کود را تشکیل داده است. برای مثال کود 30-5-15 میزان پتاسیم بیشتری نسبت به بقیه عناصر دارد یا مثلا کود سه بیست(20-20-20) نسبت مساوی از عناصر ماکرو را در خود جای داده است. عدد صفر در عنوان کود به معنی نداشتن آن عنصر است. مثلا کود 0-0-10 فقط عنصر نیتروژن دارد. 

مزایای کود اِن پی کا

•    حلالیت بسیار بالا در آب
•    حاوی عناصر ماکرو المنت و میکرو المنت مورد نیاز گیاه
•    اکثریت آنها در سیستم آبیاری رسوب تشکیل نمی دهند
•    می توان با دیگر کودهای کشاورزی مخلوط کرد
•    عملکرد و باردهی محصول را افزایش می دهند
•    گیاه را در برابر آفات و بیماری ها مقاوم می سازد
•    گیاه را در برابر خشکی، شوری و سرمازدگی مقاوم می سازد
•    جهت تمامی مراحل رشد گیاه قابل استفاده هستند.

پر مصرف ترین کودهای زیرگونه  ی کود اِن پی کا

کودهای زیر گونه ی کود NPK شامل کود نیتروژن، کود فسفر و کود پتاسیم می باشند که هر کدام چندین نوع دارند، در بین طیف گسترده ی هر کدام از این نوع کودها، برخی از آنان به میزان بیشتری مصرف می گردند، که به شرح زیر می باشد:
مصرف کود نیتروژن:
کود اوره پر مصرف ترین نوع کود از زیرگونه ی کود NPK بوده که حدود 56% مصرف تمامی انواع کود نیتروژن را شامل می گردد، پس از آن کودهای آمونیوم نیترات (AN) و کلسیم آمونیوم نیترات (CAN) در رده ی دوم قرار دارند که حدود 9% مصرف جهانی را شامل می شوند.
مصرف کود فسفر:
از بین انواع کود های فسفر که همگی زیر گونه ی کود NPK می باشند، کودهای دی – آمونیوم فسفات (DAP)/مونو – آمونیوم فسفات (MAP) حدود 57% مصرف این نوع کود را در برمی گیرد که پس از آن سوپر فسفات تکی (SSP) و سوپرفسفات تریپل (TSP) در رده  های بعدی قرار دارند.
مصرف کود پتاسیم:
از بین انواع کود های پتاس، کودهای MOP و SOP پر مصرف ترین نوع کود پتاسیم که زیرگونه ی کود اِن پی کا محسوب می گردد می باشند که میزان آن معادل 71% است. کودهای IPI، MOS، ICL و POT در رده های بعدی قرار دارند.

نکات مهم خرید و مصرف کود اِن پی کا

1.    در هیچ صورتی امکان قاعده بندی برای کودها وجود ندارد، یعنی نمی توان بیان کرد که یک نوع کود اِن پی کا برای گیاه ذرت از همه مناسب تر می باشد چرا که کود به خاک داده می شود نه به گیاه، خود این موضوع به این معنی می باشد که گیاه عناصر مورد نیاز خود را از خاک می گیرد، لذا ابتدا باید خاک آنالیز شده و طبق کمبودهای آن، کود مناسب انتخاب گردد. پس اگر گیاهی مصرف فسفر زیادی داشته باشد و خاک آن غنی از فسفر باشد، نیاز به خریداری کود غنی از فسفر یا با درصد بالای فسفر نمی باشد.
2.    برای تست کود، آن را در یک پنجم مساحت زمین خود امتحان کرده و کیفیت و عملکرد آن را برای بقیه ی زمین در نظر بگیرید
3.    محلول پاشی کودها حتما بعد از ظهر یا قبل از طلوع آفتاب صورت گیرد
4.    کشور سازنده ی محصول بسیار مهم است
5.    اکیدا توصیه می شود که ابتدا کود انتخابی خود را در ظرف کوچک با آب آشامیدنی مخلوط کرده و سپس داخل تانکر سیستم آب رسانی بریزید
6.    حتما در مورد نحوه و امکان کود اِن پی کا با سایر کودها از تولید کننده ی محصول مشورت بگیرید
7.    اوایل فصل رشد گیاه، کمترین میزان و در اواخر آن از بیشترین مقدار درصد کود استفاده گردد
8.    اگر کود به صورت آبیاری به گیاه داده می شود، زمانی که برگ های گیاه جوان هستند از کمترین مقدار و هنگام پیر شدن برگ ها از بیشترین مقدار کود اِن پی کا استفاده گردد
9.    حتما کود اِن پی کا باید در جای خشک، خنک و دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شود.

کود های NPK زیر می توانند پیشنهاد مناسبی برای استفاده کشاورزان باشد:

کود ان پی کا 30-5-15 آکساپل ، کود ان پی کا 20-20-20 آکساپل، کود ان پی کا 20-20-20 مستر میسترال اگروتار

https://www.diyarkesht.com/product-details/npk-20-20-20-axapol/4597

https://www.diyarkesht.com/product-details/npk-15-5-30-felixper/4586

https://www.diyarkesht.com/product-details/mr-mistral-20-20-20-agrotar/4577

منابع :

https://www.irankeshavarzi.com/article/detail/Full-review-of-NPK

https://iranderakht.com/

دیدگاه خود را بنویسید

آدرس ایمیل شما به دیگران نمایش داده نمیشود*

تاکنون دیدگاهی در مورد این مطلب ثبت نشده است!